Συντάκτης: c.l.sad

Άνοιξε μια καινούρια, συνδρομητική πλατφόρμα streaming που προωθεί την ελληνική και ανεξάρτητη παραγωγή, ειδικά στις μικρού μήκους ταινίες. Σκοπός της, οι ταινίες αφού ολοκληρώσουν την φεστιβαλική διαδρομή τους, να μην μένουν ανεκμετάλλευτες, αποδίδοντας κέρδη στους δημιουργούς ανάλογα με τα views.

Cine.gr

Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος New York College και η Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος (Ε.Σ.Ε.) διοργανώνουν εξειδικευμένο σεμινάριο/εργαστήριο (Workshop) με θέμα την Τέχνη και Τεχνική του Σεναρίου. Στο σεμινάριο αυτό κορυφαίοι Σεναριογράφοι – μέλη της Ε.Σ.Ε. αποκαλύπτουν και διδάσκουν συγκροτημένα και συστηματικά τη μεθοδολογία συγγραφής και προώθησης Σεναρίων.

Σε κάθε σεμινάριο διδάσκει πλειάδα έμπειρων και καταξιωμένων επαγγελματιών σεναριογράφων, μελών της Ε.Σ.Ε. Ηλίας Φλωράκης, Βασίλης Σπηλιόπουλος, Ρένα Ρίγγα, Νατάσα Μποζίνη, Αλεξάνδρα Μπελεγράτη, Αλέξης Γιαννούλης

Περισσότερες πληροφορίες:
https://www.nyc.gr/tmimata-spoudon-nyc/scenario/scriptwriting-seminar

Mercredi 4 mai, six écoles de l’Attique se sont retrouvées ensemble au Lycée franco-hellénique Eugène Delacroix pour un événement exceptionnel. En début de journée, nos élèves italianistes de 5e et 4e ont retrouvé les camarades de l’école italienne d’Athènes avec lesquels ils ont joué en Sicile et remporté le premier prix du festival «Uno, nessuno e centomila» d’Agrigente. Tous ont été récompensés en italien par la Direction du LFHED et par Anna Terminello et Alexandros Tousias, référents au sein de l’école italienne d’Athènes pour le réseau OTIS (Ministère des Affaires étrangères, Italie). Nos collègues de l’école italienne ont rapporté aux élèves du LFHED leurs prix venant de Sicile : une lithographie de l’artiste sicilien Filippo Scimeca, ainsi qu’une bourse d’étude pour que nos élèves continuent à viser l’excellence.

Le reste de la journée a été consacré à la préparation du festival athénien du réseau OTIS du 16 mai. La formation proposée au LFHED a été conçue sur mesure par Ilias Florakis, réalisateur de cinéma. Nos élèves de seconde de l’AP «théâtre en italien et en grec» ont préparé avec le reste des écoles accueillies des bandes annonces pour le festival du réseau OTIS du 16 mai qui mettra à l’honneur, à Athènes, les sciences et l’Italie dans des réalisations italo-grecques.

Full article here

Με αφορμή ένα εργαστήριο κινηματογράφου σε σχολικό περιβάλλον, μπορούμε να εφαρμόσουμε το Ελεύθερο Κείμενο στην συγγραφή του σεναρίου από τα παιδιά. Με μια μικρή παραλλαγή. Το Ελεύθερο Σενάριο.

Η βασική ιδέα είναι η ίδια, αφού μιλάμε για γραφή. Πρέπει όμως να κατανοήσουμε την έννοια του σεναρίου, ώστε να καταλάβουμε πώς το Ελεύθερο Σενάριο μπορεί να πάρει τον δικό του δρόμο.

Σενάριο είναι το τεχνικό κείμενο, με συγκεκριμένη μορφή και δομή, που δείχνει στους συντελεστές, πως θέλει ο σεναριογράφος να οπτικοποιηθεί η ιστορία του. Είναι το «εγχειρίδιο», οι οδηγίες για την οπτικοποίηση μιας ιστορίας. Εδώ πρέπει να επισημάνω, ότι σε αντίθεση με οποιοδήποτε λογοτεχνικό κείμενο, το σενάριο ΔΕΝ είναι το «τελικό προϊόν» που θα φτάσει στον αναγνώστη. Δεν αφορά καν τον θεατή που θα δει την ταινία. Το σενάριο αφορά τους συντελεστές που θα γυρίσου την ταινία. Γι’ αυτό και έχει συγκεκριμένη μορφή. Δεν θα το αναλύσω όμως περισσότερο, αφού το άρθρο δεν αφορά την συγγραφή σεναρίου.

Υπόδειγμα σεναρίου:

Στο σχολικό περιβάλλον συνήθως, το σενάριο δεν έχει την τεχνική μορφή που βλέπουμε στα σενάρια των επαγγελματιών. Είναι απλά η ιστορία που θέλουμε να γυρίσουμε -στην καλύτερη περίπτωση- ή κάποιες σημειώσεις. Μεταξύ μας όμως, οποιοδήποτε κείμενο σκεπτόμαστε να το κάνουμε ταινία, δεν ονομάζεται σενάριο.

Η λέξη όμως που θα σταθώ, είναι η «ιστορία». Για να γυρίσουμε μια ταινία, καλό είναι να έχουμε μια ιστορία να πούμε. Και για να γράψουμε αυτή την ιστορία, μπορούμε να ακολουθήσουμε την διαδικασία του Ελεύθερου Κειμένου.

«Γράφω αν έχω κάτι να πω σε κάποιον που δεν είναι εδώ: ωθούμενος από την βεβαιότητα ότι θα διαβαστώ, έχοντας την ελπίδα ότι θα ακουστώ»*

Έτσι και η ιστορία για μια ταινία, ξεκινάει με την ελπίδα ότι θα αφορά και θα αρέσει στον θεατή. Θέλουμε να κάνουμε μια ταινία, γιατί έχουμε κάτι να «πούμε» σε κάποιον. Και τα παιδιά έχουν πολλές ιστορίες να πουν. Και μπορούν πλέον να τις κάνουν και ταινία. Με διάφορες τεχνικές (Live action ή animation).

Η Ελεύθερη έκφραση είναι βασική στην δημιουργία της ιστορίας. Τα παιδιά μπορούν να σκαρφιστούν «όπου και όταν θέλουν»* μια ιστορία. Οι ιστορίες μπορούν να πηγάζουν μέσα από αυτά που ζουν, που βλέπουν, που ακούν. Ανάλογα με την ηλικία και τα βιώματά τους, οι ιστορίες τους μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο φανταστικές, να έχουν περισσότερο ή λιγότερο βάθος, να είναι περισσότερο ή  λιγότερο «δικές τους».
Πολλές φορές όμως, οι αρχικές ιδέες των παιδιών για την ταινία που θα φτιάχναμε, πήγαζαν από υπαρκτά προβλήματα που τα απασχολούσαν, ξεφεύγοντας από τα τετριμμένα θέματα που επικεντρώνονται οι εκπαιδευτικοί ή αναζητούν τα φεστιβάλ (βλ. μπούλινγκ).

«Αλλά δεν γράφουν όλοι»* Και δεν χρειάζεται. Ο κινηματογράφος είναι μια ομαδική δουλειά. Όχι όμως σαν τα ομαδικά αθλήματα, που όλοι πρέπει να είναι καλοί στο ίδιο πράγμα. Να κλωτσάνε την μπάλα ή να βάζουν καλάθι. Είναι μια ομαδική δουλειά, όπου ο καθένας μπορεί να βοηθήσει από το δικό του πόστο. Μπορεί όμως η αρχική ιδέα/ιστορία να είναι ενός παιδιού, στο στάδιο όμως του σεναρίου, όλοι μπορούν να συνεισφέρουν με ιδέες για την εξέλιξη ή την βελτίωση της ιστορίας. Έχοντας πάντα τον τελικό λόγο ο σεναριογράφος.
Επιπλέον, όταν αρχίσουν τα γυρίσματα υπάρχουν πάρα πολλά πόστα, κυρίως πίσω από την κάμερα, ώστε το κάθε παιδί να βοηθήσει όπως μπορεί. Ακόμα και στο animation, υπάρχουν τόσες πολλές τεχνικές που δεν χρειάζεται όλοι να ξέρουν να ζωγραφίζουν. Ας γυρίσουμε όμως στην συγγραφή του σεναρίου.  

Το Brainstorming είναι μια καταπληκτική διαδικασία, αν και αποτελεί πολλές φορές πονοκέφαλο για τον εκπαιδευτικό, που δεν έχει την πείρα για το τί μπορεί να γυριστεί και τί όχι σε μια ταινία. Για τα παιδιά, όλες οι ιδέες είναι καταπληκτικές.

Ο κανόνας, τουλάχιστον στην δική μου προσέγγιση, είναι ότι «στον κινηματογράφο, όλα μπορούν να γίνουν και να γυριστούν». Δεν μπορείς να πείσεις ένα παιδί για το αντίθετο. Αυτό όμως που πρέπει να καταλάβουν τα παιδιά, είναι αν αυτό που θέλουν να δείξουν, εξυπηρετεί την ιστορία τους. Αν ένα εφέ για παράδειγμα ή μια ολόκληρη εντυπωσιακή σκηνή, εξυπηρετεί την πλοκή ή απλά θέλουν να εντυπωσιάσουν τον θεατή

Τα βασικότερο για αρχή όμως, όπως και στο Ελεύθερο Κείμενο, είναι οι ιστορίες αυτές να βγουν από το μυαλό τους και να καταλήξουν στο χαρτί. Μόνο έτσι μπορεί να γίνει συζήτηση, βελτίωση, διόρθωση σε μια ιστορία. Όταν αυτή έχει ολοκληρωθεί και βγει στο χαρτί. Στο μυαλό μας συνήθως έχουμε διάσπαρτες σκηνές της ιστορίας που φαντάζουν καταπληκτικές. Και μπορεί να είναι. Δεν αποτελούν όμως μια ολοκληρωμένη ιστορία. Και αυτό φαίνεται στο χαρτί. Εκεί μπορούν να εντοπιστούν τα κενά της αφήγησης, να απαντηθούν ερωτηματικά που μπορεί να δημιουργηθούν στο κοινό (της τάξης για αρχή) ή ακόμη  να αλλάξει και το τέλος της ιστορίας.

Η παρουσίαση των ιδεών ή των ιστοριών, μπορεί να ακολουθήσει την διαδικασία του Ελεύθερου Κειμένου για την επιλογή της ιστορίας που θα γίνει σενάριο. Εδώ όμως αρχίζουν και οι διαφοροποιήσεις, όπως θα δούμε παρακάτω.

Εδώ θα επιστήσω την προσοχή σε ένα βασικό σημείο. Αυτός που ασκεί τα καθήκοντα του προέδρου, ο ενήλικας, ο εκπαιδευτικός, καλό θα είναι να έχει μια εμπειρία στην δημιουργία ταινιών σε σχολικό περιβάλλον. Πολλές φορές χρειάστηκε να αφήσω μια σεναριακή ιδέα στην άκρη, όχι γιατί δεν ήταν καλή, αλλά γιατί με τα χρονικά δεδομένα προετοιμασίας και γυρισμάτων, δεν θα είχαμε τον χρόνο να την ολοκληρώσουμε σωστά. Έτσι, αντί να «κάψουμε» την ιδέα, μαθαίνουμε να κάνουμε ταινία με κάτι λιγότερο απαιτητικό.
Επίσης, καλό είναι ιδέες που είναι σε πολύ αρχική μορφή προετοιμασίας, να αφήνονται στην άκρη, δίνοντας στον δημιουργό τον χρόνο να τις ολοκληρώσει με περισσότερες λεπτομέρειες, αφήνοντας την ιστορία για επόμενο project.

Οι περισσότερες ιδέες μπορούν να καταλήξουν σε μια καλή ιστορία. Απλά μερικές ιδέες χρειάζονται περισσότερο χρόνο και δουλειά. Επίσης, κάποιες ιστορίες, αν αναπτυχθούν σωστά, μπορεί να αφορούν μεσαίου ή μεγάλου μήκους ταινίες, που και αυτό μπορεί να αποτελεί λόγο για την μη επιλογή τους. Αλλά και αυτό θέλει εμπειρία για να το εντοπίσει κάποιος με την πρώτη ανάγνωση.

Πάντα όμως, όσες ιδέες ή ιστορίες δεν επιλέγονται, θα πρέπει να γίνεται ξεκάθαρο στα παιδιά, όπως και στα κείμενα που δεν επιλέγονται, ότι μπορούν να βελτιωθούν ή να ολοκληρωθούν σε κάποια άλλη χρονική περίοδο, ανάλογα με την περίπτωση.

Στο στάδιο επιλογής της ιστορίας που θα γίνει ταινία, ενώ η διαδικασία είναι ίδια με το Ελεύθερο Κείμενο, το ίδιο το μέσο, ο κινηματογράφος αρχίζει να θέτει τους περιορισμούς του. Όχι για την συγγραφή του κειμένου ή του τρόπου που θα ειπωθεί η ιστορία, αλλά στον τρόπο που θα οπτικοποιηθεί. Όπως και τα Μικρά Βιβλία. Δεν περιορίζουν τα παιδιά στο πώς θα γεμίσουν τις σελίδες τους. Τί θα γράψουν, τί θα ζωγραφίσουν ή στο τί υλικά θα χρησιμοποιήσουν. Το ίδιο το μέσο όμως, περιορίζει τον μικρό δημιουργό ως προς τον χώρο που έχει στην διάθεσή του.

Κι εδώ, θέτω την ιδέα του Ελεύθερου Σεναρίου. Προς συζήτηση.
Το Ελεύθερο Σενάριο, βάζει μία βασική παράμετρο, όχι στην διαδικασία της συγγραφής των ιστοριών, όσο στην διαδικασία επιλογής τους.
Η παράμετρος αφορά την οπτικοποίηση της ιστορίας. Αυτό που γράφτηκε δεν είναι κείμενο που θα μοιραστεί ή θα δημοσιευτεί για να φτάσει στον αναγνώστη. Είναι μια ιστορία που πρέπει να οπτικοποιηθεί. Άρα, στην συζήτηση επιλογής μιας ιστορίας πρέπει να διερευνηθεί επίσης, κατά πόσο είναι εύκολο για να γίνει ταινία. Όχι τόσο από τεχνικής πλευράς. Είπαμε, στον κινηματογράφο όλα γίνονται. Αλλά από θέμα γραφής. Μια ιδέα ή μια ιστορία που είναι γραμμένη με γενικότητες, δεν δίνει ξεκάθαρα τον τρόπο που θα οπτικοποιηθεί. Το σενάριο, είναι ή τουλάχιστον θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε κάθε του πρόταση, στο τί θέλει ο δημιουργός να δείξει στον θεατή. Σε αντίθεση με την λογοτεχνία, που ο συγγραφέας μπορεί να γράφει ότι θέλει και ο αναγνώστης να φτιάχνει στο μυαλό του, τις δικές του εικόνες.

Παράδειγμα:

«Ο Χ καθόταν στον καναπέ και σκεφτόταν  τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, όταν χτύπησε η πόρτα δυνατά.»
Αυτό το παράδειγμα στην λογοτεχνία, αφήνει τον αναγνώστη να φανταστεί ότι θέλει για την δύσκολη, παιδική ζωή του Χ. Στο σενάριο όμως, πρέπει να έχουμε προαποφασίσει, πρώτα απ’ όλα, πώς ο θεατής θα καταλάβει στην ταινία, αυτό που σκέφτεται ο Χ. Υπάρχει η εύκολη λύση, να δείχνουμε τον Χ και να μας μιλάει ένας αφηγητής. Αυτό όμως είναι η εύκολη λύση.
Στο σενάριο γράφουμε την δράση που εκτυλίσσεται στην μικρή ή την μεγάλη οθόνη. Θα μπορούσαμε να δείξουμε τον Χ που κάθεται στον καναπέ και μετά να δείξουμε τον Χ στην παιδική του ηλικία να περνάει δύσκολα. Και ίσως να βάζαμε σε αυτές τις σκηνές και ένα φίλτρο ασπρόμαυρο ή σέπια, για να τονίσουμε ότι αυτές διαδραματίζονται στο παρελθόν. Όμως εδώ εμφανίζονται δύο βασικά ερωτήματα.
-Τί δυσκολίες θα δείξουμε από την παιδική ηλικία του Χ; Ποιες είναι αυτές που επηρεάζουν την πλοκή της ιστορίας μας και την εξέλιξη του Χ; Υπάρχουν χιλιάδες απαντήσεις στις οποίες πρέπει να επιλέξει ο σεναριογράφος.
-Ένα δεύτερο, πρακτικό ερώτημα, είναι πόση ώρα θα διαρκέσουν οι σκηνές αυτές ώστε ο θεατής να καταλάβει τις δυσκολίες του Χ;
Τελικά η λύση του αφηγητή, που θα πληροφορεί τον θεατή ότι ο Χ πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, φαντάζει πιο εύκολη και γρήγορη λύση. Αυτό όμως δεν είναι κινηματογράφος. Είναι εύκολο να βάλεις κάποιον, μέσα ή έξω από την σκηνή, να μιλάει για τον τύπο που βλέπουμε και να μας πληροφορεί ότι αυτός λατρεύει τις κάμπιες. Είναι όμως πιο ενδιαφέρον να δείξεις κάποιον που να περιποιείται κάμπιες σε μια σκηνή δευτερολέπτων, χωρίς να μιλάει κανένας και ο θεατής να βγάλει το συμπέρασμα, ότι ο τύπος που βλέπει αγαπάει τις κάμπιες.

Υπάρχουν πολλές τέτοιες προτάσεις που μπορούν να γίνουν μπελάς στην προσπάθεια να οπτικοποιηθούν, αν δεν έχουν αποσαφηνιστεί στην διαδικασία του Ελεύθερου Σεναρίου ή σε ένα επόμενο στάδιο μετά την επιλογή της ιστορίας.
«Ο Ζ πάει για ψώνια στο κέντρο». Ωραία. Από πού ξεκινάει όμως η σκηνή που θα δείξουμε στον θεατή. Σε ποιο μέρος ψωνίζει ο Ζ; Στο κέντρο υπάρχουν διάφορα μαγαζιά ή πολυκαταστήματα. Ο Ζ πάει κατευθείαν σε συγκεκριμένο μαγαζί ή χαζεύει στις βιτρίνες ψάχνοντας κάτι;

Τα παιδιά στο στάδιο του Ελεύθερου Σεναρίου, έχουν μια παράμετρο που πρέπει να έχουν στο μυαλό τους. Πρέπει να ξεφύγουν πλέον από τις γραμμένες λέξεις και να αρχίσουν να σκέφτονται με εικόνες. Τί θα δείξουμε στον θεατή; Και φυσικά,  παράλληλα ξεκινάει και η διαδικασία του πώς θα το δείξουμε αυτό;
Προσωπικά πιστεύω ότι η επιλογή της τεχνικής, πρέπει να εξυπηρετεί την ιστορία. Δεν περιορίζω μια ιστορία στην τεχνική που γνωρίζω για την υλοποίηση μιας ταινίας. Γι’ αυτό και δεν προαποφασίζω ποια τεχνική θα χρησιμοποιήσω. Έχοντας βέβαια την ανάλογη τεχνογνωσία. Αν γνωρίζει κάποιος μία τεχνική πχ stop motion, καλό είναι η ιστορία που θα επιλέξει να ταιριάζει στην τεχνική.

Το ίδιο το μέσο, ο κινηματογράφος, έχει απαιτήσεις και παραμέτρους για την δημιουργία μιας ταινίας. Ξεκινώντας από το σενάριο. Το Ελεύθερο Σενάριο, προετοιμάζει καλύτερα ή αν θέλετε, φέρνει ένα κείμενο ή μια ιστορία, πιο κοντά στον κινηματογράφο. Προετοιμάζει και διευκολύνει την υλοποίηση μιας ταινίας.
Πολλές φορές, βάζω μία ακόμα παράμετρο. Ανάλογα βέβαια με την ομάδα που έχω να συντονίσω. Η ιστορία που θα γραφτεί να μην έχει λόγια. Να μην υπάρχει αφηγητής ή οι ήρωες να μην χρειάζεται να μιλήσουν. Όλη η εξιστόρηση, η κινηματογραφική αφήγηση, να γίνεται με την δράση που παρακολουθεί ο θεατής. Η ευκολία των λέξεων στο στόμα των ηθοποιών (2D, 3D ή φυσικών χαρακτήρων) είναι μια ευκολία που πολλές φορές ξεπερνάει τα όρια της φλυαρίας.

——————————

* Από το βιβλίο ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΘΕΣΜΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ του René Laffite και της ομάδας «Προς μια Θεσμική παιδαγωγική». Μετάφραση: Χάρης Παπαδόπουλος
https://efarmogesfreinet.weebly.com/uploads/1/1/5/7/115766005/ΜΕΜΕΝΤΟ_-_Κεφ_2_-_το_ελεύθερο_κείμενο.pdf